غزل:

غزل: یکی از قالب های شعر فارسی است و شعری است حداقل در پنج بیت که مصراع اوّل آن با مصراع های زوج

هم قافیه اند. موضوع غزل، عشق، عرفان، و مضامین اجتماعی است. مولوی، سعدی و حافظ از غزل سرایان بزرگ

فارسی هستند.

12

تخلّص : اصطلاحی است در شعر و آن نام معروفی است که شاعر برای خود بر می گزیند و در شعرش می آورد. به

بیتی که شاعر نام خود را در آن آورده، نیز بیت تخلص می گویند.

مانند: ندیدم خوش تر از شعر تو حافظ به قرآنی که اندر سینه داری

مثل: سخن معروفی است که میان مردم رایج می شود. مثل ها حاوی نکته های آموزنده ای هستند که باعث می

شوند، نوشته های ما شیرین و دلچسب تر شود. این سخنان گاه به صورت ضرب المثل ها نسل به نسل ادامه می

یابند. بسیاری از اشعار بزرگانی چون سعدی، امروزه به شکل مثل درآمده است.

مانند: عاقبت جوینده یابنده بود.

مراعات نظیر) تناسب( : قرار گرفتن کلمه هایی که از نظر معنایی و یا دلیلی منطقی ارتباطی با هم دارند در یک

نوشته یا سخن )مراعات نظیر یا تناسب( نامیده می شود.

مثال: گربه ی مسکین اگر پر داشتی تخم گنجشک از جهان برداشتی

تناسب - - - - - -< پر تخم گنجشک - - ------

تضاد )طباق(: وجود کلمه هایی که از نظر معنایی مخالف هم هستند در یک عبارت را )تضاد( می نامند.

مثال: نیک باشی و بدت گوید خلق به که بد باشی و نیکت بینند

تضاد - - - - - -< نیک بد - ------

تلمیح: اشاره به آیه یا حدیث یا داستانی قرآنی و یا تاریخی در یک نوشته )تلمیح( نامیده می شود.

مثال: به نام خدایی که جان آفرید سخن گفتن اندر زبان آفرید

تلمیح به آیات قرآن دارد. خلق الانسان من...

13

مبالغه : هرگاه نویسنده یا گوینده ای در نوشته یا سخن خود اتفاقی غیر ممکن را ممکن نشان بدهد و یا به

عبارتی بزرگ نمایی خارج از منطقی انجام بدهد می گوییم مبالغه کرده است.

مثال: گهی بوسه بر سر زدش گه به روی ز خون زیر سمش همی راند جوی

زبس کاو همی گریه بر نعل کرد همه ریگ و خاک زمین لعل کرد

مبالغه - - - - - -< زیادی اشک و تبدیل آن به جوی ------

مبالغه - - - - - - -< همه ی زمین از خون دل )اشک( تهمینه مادر سهراب به رنگ سرخ درآمد -------

کنایه : وقتی عبارتی با معنایی غیر مستقیم یا دور از ذهن در نوشته ای به کار برود می گوییم کنایه دارد.

مثال : با سیه دل چه سود گفتن وعظ ؟ نرود میخ آهنی در سنگ

مفهوم کنایی - - - - - - -< شخص بد گمان پذیرای نصیحت و راهنمایی نیست. -------

تمثیل )ضرب المثل(: گاهی برای انتقال یک مفهوم به خصوص برای مردم عادی نویسنده یا گوینده مثالی تکراری

و عامه فهم می آورد که در این صورت می گویند او از آرایه ی تمثیل استفاده کرده است.

مثال : از مکافات عمل غافل مشو گندم از گندم بروید جو ز جو

توضیح: برای توضیح دادن درباره ی عاقبت هر کاری که به آن کار بستگی دارد.

تشخیص )جان بخشی به اشیا آدم نمایی(: -

همان طور که از نام این آرایه مشخص است نویسنده یا گوینده جایی که بخواهد غیر مستقیم مفهومی را تعریف یا

نکوهش کند به جای انسان یا انسان ها از اشیا یا جانوران یا ویژگی های انسانی استفاده می کند.

مثال:

بلبل آهسته به گل گفت شبی که مرا با تو تمنایی هست

من به پیوند تو یک رای شدم گر ترا نیز چنین رایی هست

14

سجع: در ادبیات فارسی از گذشته ی دور در >> نثر << وقتی می خواستند نوشته ویا سخن دارای وزن بنویسند یا

بگویند از سجع استفاده کرده می کردند، یعنی از کلمه هایی که شبیه قافیه ی شعر هم وزن می باشند، بهره می

گرفتند. مثال:

>>خداوندا، داغ تو دارم و بدان شادم ، اما از )بود( خویش در فریادم. الهی شناخت تو مارا امان و لطف تو ما را عیان.

الهی ضعیفان را پناهی مومنان را گواهی. چه بود که افزایی و نکاهی؟!<<

علائم نگارش:

1( نقطه ) . ( در پایان جمله های خبری و یا برخی جمله های انشایی می آید. -

مانند: تهران پایتخت ایران است.

2( ویرگول یا درنگ نما ) ، ( بین کلمه هایی که در مورد آن ها توضیح یکسانی می دهیم، برای جلوگیری از تکرار -

استفاده کرد. » ، « می توان از » وَ «

مانند: آب، هوا و آتش چهار عنصر پایه در طبیعت اند.

3( دو نقطه ) : ( 1 پیش از نقل قول سخن به کار می رود. -

» . برترین شرافت ها، دانش است « : حضرت علی )ع( فرموده اند

- 2 هنگام معنی کردن کلمه ها مانند: خیره: بیهوده -

وقتی عین سخن کسی را نقل کنیم، این علامت را به کار می گیریم. - ) » ... « ( 4( گیومه

». هرکه با بزرگان ستیزد، خون خود ریزد « : مانند: سعدی می گوید

5( علامت تعجّب ) ! ( این علامت تنها نشانه ی تعجب نیست بلکه در پایان جمله هایی به کار می رود که -

نشان دهنده ی یکی از حالت های عاطفی هستند.

15

مانند: تعجب، تأکید، تحسین، ترحم، تمسخر، تردید، امر و نهی، آرزو، دعا و خطاب مانند: عجب آدم زرنگی!

6( علامت سؤال ) ؟ ( در پایان جمله های پرسشی می آید. مانند: از کجا آمده ای؟ -

7( سه نقطه ) ... ( هنگامی که بخشی از کلام حذف می شود و یا ناتمام می ماند از این نشانه استفاده می کنیم. -

مانند: هرچند حالا خیلی دیر شده است ولی ...

8( خط تیره یا خط فاصله ) ( این نشانه، وقتی به کار می رود که بخواهیم درباره ی بخشی از جمله توضیح کوتاهی

بدهیم. این توضیح را میان دو خط تیره می نویسیم.

مانند: یک قوطی کبریت هم برای جلب مشتری به دست گرفته بود.

9( پرانتز یا دو هلال ) ( این علامت برای نشان دادن عبارت های توضیحی به کار می رود. -

537 ه . ق ( شاعر و عارف بزرگ ایرانی است. - مانند: عطّار ) 618

11 ( کروشه یا قلّاب ] [ از این علامت در نمایش نامه ها استفاده می شود. -

پدر ] با عصبانیّت [: از جلوی چشمانم دور شو.

11 ( پرسش و تعجّب ) ؟! ( دوعلامت پرسش و تعجّب در مواردی کنار هم می آیند که جمله مفهوم سؤال و -

تعجب را با هم در بر داشته باشد. مانند: علی با تعجب پرسید : به مدرسه نمی روی؟!

- - « از مصدر » گزار « و فعل » گذاشتن « از مصدر » گذار « 1 کلمه های متشابه ) هم آوا ( 1( گذار گزار: فعل

است و بنابراین در کلمه هایی » نهادن، قرار دادن، و ضع کردن و تأسیس کردن « به معنی » گذاشتن « . است » گزاردن

که ) گذار یا گزار ( دارند، باید به معنی توجّه کرد. مثل: لیوان را روی میز می گذارم.

با دقت بسیار به کلمه های زیر و معنای آن ها توجّه کنید و آن ها را به خاطر بسپارید.

نمازگزار، خدمت گزار، شکرگزار، حق گزار، کارگزار، سپاس گزار، خراجگزار، وامگزار، قانون

گذار، بنیان گذار، تخم گذار، فروگذار، تأثیر گذار.

1- شهر خرمشهر در کدامیک عملیات و با چه رمزی آزاد شد ؟
1) بستان (یا حسین)              2) بیت المقدس (یا محمد بن عبدالله)               3) ولفجر (یا علی)                   4) مرصاد (یا زهرا)
2- به کشورهایی که استقلال سیاسی و اقتصادی نداشته باشند و تابع حکومت استعمارگر باشند چه می گویند ؟
1) استبدادی                      2) امپریاالیستی                         3) مستعمره                      4) تجاوزگر
3- کدام مورد جزء مرزهای دو کشور به حساب نمی آید ؟
1) هوایی                         2) دریایی                              3) زمینی                          4) جنگلی
4- کدامیک جزء بنادر   جنوب ایران نمی باشد ؟
1) بند انزلی                       2) بندر عباس                        3) بندر بوشهر                    4) بندر چابهار

ب :در جای خالی کلمات مناسب قرار دهید (هر مورد 5/0 نمره)

1- به آبراهه ای که دو دریا را به هم وصل می کند ........................ می گوید.
2- همه کسانی که در کارگاه مشغول کارند بخشی از کار تولید را انجام می دهند تا کالا تولید شود و به این همکاری ............................. می گویند.
3- به نوشته هایی که بر روی سنگ کاشی و مانند آن است ....................... می گویند.
4- به آن دسته از انرژی هایی که همواره می توان از آنها استفاده کرد و تمام نشوند ........................ می گویند.
5- ایران کوتاه ترین مرز را با کشور ........................ و طولانی ترین مرز را با کشور ........................... دارد.

ج : صحیح یا غلط بودن جملات زیر را با گذاشتن ص - غ مشخص کنید.

1- انسان باید برای حفظ دوستی همه خواسته های او را قبول کند و به او احترام  بگذارد . (           )
2- گندم و برنج از محصولات جالیزی به حساب می آید  .(            )
3- نفت و گاز یک میراث طبیعی هستند که باید در حفظ و استفاده درست این منابع بکوشیم. (           )
4- هر چه فلش برچسب انرژی به سمت رنگ قرمز نزدیک تر باشد یعنی آن وسیله بهتر است . (          )

د : جملات را به کلمات مربوطه وصل کنید . (2 نمره) 

- این مدارس را خواجه نظام الملک تأسیس کرد .                                              نظامیه
- معروف ترین بیمارستان دوره اسلامی در کجا بنا شد .                                       دارالفنون       
- در این مسجد که به فرمان شاه عباس ساخته شد عالم                                       بغداد
 بزرگی نماز جماعت برگزار کرد .                                                                اصفهان
- یکی از منابع مهم گاز کشور است .                                                             مسجد امام
                                                                                                       مسجد شیخ لطف الله
                                                                                                       عسلویه
                                                                                                       آغاجاری

هـ : به سوالات زیر پاسخ کامل دهید (هر سوال 1 نمره)

1- علل حمله نظامی عراق به ایران را بنویسید (2 مورد)

2- چرا ایران مورد توجه کشورهای استعمارگر بود ؟ (2 مورد)

3- آیا اعیاد و جشنهای مذهبی به جز ایران در کشور های همسایه نیز برگزار می شود ؟ یک مورد را توضیح دهید؟

4- خدا در قرآن درباره ی دریاها چه فرموده است ؟

5- 2 مورد از فواید دریا ها را بنویسید ؟

6- بودجه چیست ؟

7- 4 مورد از رفتار های مناسب که باید در مکانهای تفریحی و عمومی از خود نشان دهیم چیست ؟

8- درباره ی یک برنامه متعادل چه می دانید ؟

9- اسطرلاب چیست ؟

10- باغداری را تعریف کنید .     

- تقسیم های زیر را انجام دهید

42/3:12/1

15/6:5/2

2- جمع و تفریق های زیر را روی جدول نشان دهید

4/3+1/5

25/5_75/7

3- محیط مربعی که اندازه هر ضلع آن 5/4 متر است چند سانتی متر می شود؟

4- مساحت مستطیلی که طول آن 7/9 متر و عرض ان 16/4 متر است چقدر می شود؟

5- مینا 400 تومان پول داشت یک سوم آن را کتاب و نصف باقیمانده آن را دفتر خرید چقدر برایش باقی مانده ؟

6- حاصل ( 3و یک دوم ضرب در 5 و دو سوم ) را از راه جدول  مساحت بدست آورید

7-  4/57895 میلیمتر ، چند سانتی متر می شود ؟

8 -   0005/ متر چند سانتی متر و چند میلی متر میشود؟

موفق باشید

) در خیابانی، پنج خانه در پنج رنگ متفاوت وجود دارد.
2)در هر یک از این خانه ها یک نفر با ملیتی متفاوت از دیگران زندگی می کند.
3)این پنج صاحبخانه هر کدام نوشیدنی متفاوت می نوشند، سیگار متفاوت می کشندو حیوان خانگی متفاوت نگهداری می کنند.

از فواید دوستی محسوب نمی شود؟

الف(: لذت بردن از هم نشینی وهمفکری با او

ب(: عدم کسب تجارب جدید ج(: یاری رساندن در هنگام مشکلات

-62 در موقع تصمیم گیری نباید:

الف( : با بزرگترها مشورت کنیم ب(:درست وبه موقع تصمیم بگیریم

ج(: تحت تاثیر روانی دوستان قرار بگیریم .

-63 این سخن از کیست؟

با نیکان همدلی ورفاقت کن تا از آنان باشی واز بدان جدا شو تا از آنان نباشی .

الف(:پیامبر ب(: امام حسین )ع( ج(: امام علی )ع(

-64 بعد از انتخاب دوست،چه موضوعی در آداب دوستی مهم است؟

الف(: حفظ ونگهداری دوستی ب(: رفاقت ج(: خوش اخلاقی

-65 تصمیم گیری یعنی :

الف(: فکر کردن ب( : انتخاب ج( : گزینش بهترین راه

-66 کدام یک از مراحل تصمیم گیری می باشد؟

الف(: بررسی راه حل ها وپیش بینی نتایج ب(: درمیان گذاشتن با دیگران

ج(: سنجیدن با معیارهای جتماعی

-67 از عوامل طبیعی موثر در کشاورزی نمی باشد؟

الف(: نیروی کار ب(: خاک ج(: آب

-68 وجود محصولات کشاورزی مختلف در کشور ایران به دلیل ................................است .

الف( پشتکار وهمت مردم ب(: علاقه به کشاورزی ج(: تنوع آب وهوایی

69 کدام یک جزء عوامل انسانی موثر بر کشاورزی است؟ -

الف(: هجوم آفت سن در مزارع گندم ب(:خرید به موقع محصول پنبه از کشاورزان

ج(: بارش ناگهانی تگرگ وآسیب آن به درختان

71 کدام یک جزء زارعت محسوب می شود؟ -

الف( جو ب( کاشت درخت خرما ج( : هیچکدام

71 مهم ترین منبع غذایی انسانها کدام است ؟ -

الف(: حبوبات ب(: محصولات جالیزی ج(: غلات

72 اولین چاه نفت ایران در کجا حفر شد؟ -

الف(: کرمانشاه ب(: مسجد سلیمان ج(: گچساران

73 بزرگترین دارنده ی منابع نفت وگاز در جهان کدام کشور است؟ -

الف(:عراق ب(: ایران ج(: عربستان

74 چرا در ایران تولید برق آبی کمتر از برق حرارتی است؟ -

الف(: چون هزینه بر است ب(: کشور ما کشور کم آبی است ج(: نیروی متخصص ندارد

75 از مزایای انرژی خورشیدی نمی باشد؟ -

الف(: ارزان است ب(: آلودگی ندارد ج( :هزینه تحقیقات ووسایل نصب آن گران است .

76 مهمترین عامل پیشرفت علمی مسلمانان کدام است ؟ -

الف(: تعالیم دین اسلام ب(: مطالعه بسیار ج( : ارتباط با دیگر سرزمین ها

77 وزیر معروف ایرانی که مدارس نظامیه را تاسیس کرد چه نام داشت؟ -

الف(: ابن سینا ب(: عضدالدوله دیلمی ج(: خواجه نظام الملک

78 یکی از علل گسترش هنر ومعماری در دوره صفویه کدام است؟ -

الف(: تعالیم دین اسلام ب(: حمایت از هنرمندان ج(:دانشمندان

-79 برای استفاده بهتر از اوقات فراغت باید ...............................داشته باشیم

الف(: مشورت ب(: مطالعه ج(: برنامه ریزی

-81 لباس های محلی را امروزه می توان در .......................... مشاهده کرد .

الف( موزه مردم شناسی ب(: باستان شناسی ج(: آلبوم تصاویر قدیمی

-1 این سخن از کیست؟

پسر عزیزم بدان که اگر پروردگارتوشریکی داشت پیامبران او نیز نزد تو می آمدند .

الف :رسول اکرم )ص( ب(:حضرت علی )ع( ج(: امام صادق )ع(

کدام کلمه در ظاهر مفرد ولی بر جمع دلالت دارد؟

الف(: حمله ب(: لشکر ج(: قبایل

-22 نقش دستوری تنور در مصرع زیر کدام است ؟

مجموعه ای از دانستنی ها ست که از راه تجربه وآزمایش ،درست بودن قوانین را اثبات می کند .

الف(: مشاهده ب(:علوم تجربی ج(: علم

این یک ................................است . - » آهن ربا اجسام آهنی را به طرف خودش می کشد « 42

الف) پاسخ صحیح را با × مشخص کنید.(هرمورد5/0نمره)

1- نیرویی که در مقابل حرکت هواپیما به سمت بالا مقاومت می کند چه نام دارد؟
الف) نیروی بالا برنده          ب) نیروی مغناطیسی             ج) نیروی گرانش زمین             د) نیروی اصطکاک هوا
2- کدام مورد از فواید آتشفشان نیست؟
الف) ریزش باران های اسیدی        ب) تشکیل دریاچه        ج) توسعه گردش گری        د) ایجاد زمین های حاصل خیز کشاورزی
3- این لایه از زمین حالت مایع دارد و از گوشته زیرین تا هسته داخلی ادامه دارد؟
الف) هسته خارجی         ب) گوشته زیرین          ج)هسته داخلی            د) پوسته
4- کدام یک از فلز های زیر رسانایی خوب و مورد استفاده بیشتری در صنعت برق دارند؟
الف) آهن            ب) مس            ج) سرب          ج) آلومینیم
5- کدام یک از موارد زیر در تهیه کاغذ استفاده نمی شود ؟
الف) شاخه درخت        ب) کلر           ج)  گچ             د) رنگ
6-زدن ضربه به توپ تنیسی که به سمت شما می آید وارد کردن نیرو از جانب شما به توپ ................ است.
الف) برای شروع حرکت آن                         ب) سبب کند شدن حرکت آن   
ج) سبب تغییر جهت حرکت آن                       د) سبب تند تر شدن حرکت آن

ب) در جاهای خالی کلمات مناسب قرار دهید. (هرمورد5/0نمره)

1- برای خشک کردن کاغذ و تبدیل آن به ورقه های نازک کاغذ از غلتک های بزرگ ..................... استفاده می شود.
2- ................. قسمت بالایی گوشته است که حدود 100 کیلومتر ضخامت دارد.
3- به آتشفشانی که در حال حاضر یا در سالهای اخیر مواد آتشفشانی (جامد،مایع،گاز)از دهانه آن خارج می شود آتش فشان ............. گفته می شود.
4- برای حرکت کردن هر جسمی باید به آن ................ وارد شود .
5- زمین به همه ی اجسام نزدیک خود نیرو وارد می کند که این نیرو نیروی ............... نام دارد.
6- پس از تبدیل چوب به چیپس چوب، مرحله تبدیل چیپس چوب به .................. آغاز می شود.

ج) جملات صحیح را با (ص)و جملات غلط را با (غ)مشخص کنید. ( هر مورد 25/0 نمره )

 1- شکل بدنه و بالهای هواپیما سبب حرکت هواپیما به سمت بالا می شود.(     )
2- اگر نیرو از دو جهت به جسم وارد شود(               ) جسم به جلو یا عقب حرکت می کند.(     )
3- بهتر است هنگام زمین لرزه از زیر سقف های وسیع دور شویم.(     )
4- امواج زمین لرزه درون زمین از سنگ های سخت و محکم ، کند تر عبور می کند.(      )
5- آهن فلزی است که زنگ نمی زند به همین جهت در صنایع از آن استفاده می شود.(      )
6- مخروط آتشفشان از خروج گدازه های آتشفشانی از دهانه آن به وجود می آید.(      )

ز) به سؤالات زیر پاسخ کامل دهید.

1- امواج لرزه ای چیست؟ ( 1 نمره )

2- نیروی مغناطیسی را تعریف کنید. ( 1 نمره )

3- هنگام حرکت هواپیما چه نیروهایی بر هواپیما تأثیر می گذارد؟نام ببرید. ( 1 نمره )

4- دو نمونه از فعالیت های انسان دوستانه بعد از وقوع زمین لرزه را بنویسید. ( 1 نمره )

5- بازیافت مواد چه اثرات مثبتی بر زندگی ما دارد.(4مورد)  (1 نمره)

6- به نظر شما اندکی از شگفتیهای آفرینش چگونه در کره زمین نمایان می شود؟ ( 1 نمره )

7- جرم چیست؟واحد اندازه گیری آن چه نام دارد؟ ( 1 نمره )

8- نیروی اصطلاک چیست؟باذکر مثال ( 1 نمره )

9- درباره اسیدها چه می دانید؟انواع آن را بنویسید و برای هر یک مثال بزنید  ( 5/1 نمره )

10- جدول را کامل کنید. 5/1 نمره

موفق باشید